مشخصات API، منبع اصلی حقیقت و لایه حاکمیتی که دنیای API را کارآمد می‌کند
مشخصات API منبع پایه‌ای حقیقت و لایه‌ی حاکمیتی هستند که باعث می‌شوند دنیای APIها کار کند. اینکه سیستم‌ها بفهمند API شما چگونه عمل می‌کند و اطمینان از اینکه API واقعاً به همان روش کار می‌کند دو مرحله‌ی حیاتی در فرآیند توسعه هستند.
در این حوزه، دو رویکرد معمولاً مورد بحث قرار می‌گیرند: OpenAPI و TypeSpec. امروز قرار است بررسی کنیم این راه‌حل‌ها چه هستند، چگونه کار می‌کنند و چرا باید برایتان مهم باشند. در نهایت به سؤال اصلی ذهن همه پاسخ خواهیم داد:
آیا TypeSpec جایگزینی آماده برای محیط تولید (production-ready) برای OpenAPI است؟
OpenAPI چیست؟
OpenAPI یک قالب مشخصات است که روشی استاندارد برای توصیف APIهای RESTful در قالبی ساختارمند و قابل خواندن توسط ماشین ارائه می‌دهد. توسعه‌دهندگان می‌توانند نقاط انتهایی (Endpoints) API، جریان‌های احراز هویت و مجوز، همچنین متدها، پارامترها و ساختارهای درخواست و پاسخ مورد انتظار را با جزئیات مشخص کنند. این مشخصات معمولاً به صورت JSON یا YAML نوشته می‌شوند که امکان تعریف جامع API را فراهم می‌کند و در عین حال برای انسان نیز قابل خواندن و دنبال کردن است.
OpenAPI در سال ۲۰۱۱ به عنوان یک ابتکار منبع‌باز با نام Swagger معرفی شد. با افزایش محبوبیت Swagger در جامعه‌ی توسعه‌دهندگان، پیشنهادهایی برای خرید آن مطرح شد. در سال ۲۰۱۵، پس از خرید Swagger توسط SmartBear، این مشخصات به Linux Foundation اهدا شد. در آن زمان نام آن به OpenAPI Specification (OAS) تغییر یافت و برای جامعه‌ی توسعه‌دهندگان منتشر شد.
این منبع‌باز شدن OpenAPI گامی بزرگ در مسیر تکامل آن بود و توسعه و مدیریت مبتنی بر جامعه را ممکن کرد. از آن زمان، OpenAPI به ابزاری بنیادین در توسعه‌ی API تبدیل شده است و توسط ابزارهایی مانند Spectral، Postman و Swagger UI به طور گسترده پشتیبانی می‌شود.
مزایای OpenAPI
OpenAPI مزایای زیادی دارد که آن را به ابزاری قدرتمند و محبوب برای توسعه‌دهندگان تبدیل کرده است. در وهله‌ی اول، OpenAPI دارای مستندات بسیار جامع و در سطح جهانی است. این سطح از مستندسازی و پشتیبانی جامعه باعث شده که کاربران جدید مسیر روشنی برای ساخت مشخصات خود و رفع مشکلاتشان داشته باشند.
نکته‌ی دیگر این است که OpenAPI به طور گسترده‌ای پذیرفته شده است و این امر باعث بلوغ زیاد آن شده است. برای افرادی که با کمبود افزونه‌ها یا راه‌حل‌ها روبه‌رو می‌شوند، احتمال زیادی وجود دارد که ابزار یا یکپارچگی (integration) خاصی برای حل مشکلشان وجود داشته باشد. خطوط لوله‌ی خاص CI/CD نیاز به راه‌حل‌های خاص دارند و با توجه به بلوغ و پذیرش گسترده‌ی OpenAPI، تقریباً برای هر ابزاری که تصور کنید، یک یکپارچگی وجود دارد.
در نهایت، OpenAPI برای کنترل دقیق و اعتبارسنجی (validation) طراحی شده است. پشتیبانی از مشخصات JSON و YAML امکان تعریف‌های بسیار جزئی را فراهم می‌کند که کنترل دقیقی بر رفتار API، قوانین اعتبارسنجی، و جزئیات درخواست و پاسخ به توسعه‌دهندگان می‌دهد. این ویژگی موجب ارائه‌ی راه‌حل‌های فوق‌العاده برای اعتبارسنجی و linting می‌شود و امکان نظارت دقیق بر تعریف‌های API مطابق با بهترین شیوه‌ها را فراهم می‌سازد.
معایب OpenAPI
مانند هر استاندارد دیگری، OpenAPI نیز بی‌نقص نیست. هرچند به طور گسترده‌ای پذیرفته شده و نسبتاً بالغ است، اما تمرکز آن بر زیرمجموعه‌ای خاص از APIها و فرایندهاست که می‌تواند برخی نقاط ضعف ایجاد کند.
یکی از نگرانی‌ها طولانی و پرحجم بودن OpenAPI است. با افزایش کنترل، پیچیدگی نیز افزایش می‌یابد و زمانی که APIهای بزرگ و پیچیده گسترش پیدا می‌کنند، حجم زیاد فایل‌ها در OpenAPI می‌تواند به یک مشکل واقعی تبدیل شود. این امر نگهداری مشخصات را در طول زمان دشوار می‌سازد و نیاز به مدیریت آگاهانه‌تر مشخصات دارد.
بنابراین، خود OpenAPI می‌تواند پیچیده باشد. این ابزار روش خاصی برای مستندسازی دارد و نیاز به یک منحنی یادگیری دارد. هرچند این منحنی تا حدودی با جامعه‌ی بزرگ و حمایتی آن جبران می‌شود، اما همچنان نیازمند درک ساختار schema و توسعه‌ی زمینه‌ای عمیق است، که اغلب باعث می‌شود فردی در تیم به “جادوگر OpenAPI” تبدیل شود.
در نهایت باید توجه داشت که OpenAPI متعلق به دوران RESTful است. در حالی که REST APIها تقریباً فراگیر شده‌اند، استانداردهای دیگری مانند SOAP، WebSocket و GraphQL نیز وجود دارند که مستندسازی و مدیریت آن‌ها با OpenAPI دشوار است.
TypeSpec چیست؟
TypeSpec یک زبان برای تعریف APIها و مدل‌های داده است که توسط Microsoft در سال ۲۰۲۴ منتشر شد. در ابتدا با نام Cadl توسعه داده شد و به عنوان زبانی با نحوی مشابه TypeScript طراحی شد تا بتواند APIها را توصیف کند. هدف آن ایجاد راه‌حلی ساده بود که با استفاده از ساختار آشنا، به توسعه‌دهندگان اجازه دهد مشخصات را به صورت خودکار از APIهایشان تولید کنند.
در بسیاری از جنبه‌ها، TypeSpec پاسخی به برخی از شکایت‌های رایج در مورد OpenAPI است. اما مهم است بدانیم که TypeSpec صرفاً به عنوان جایگزینی برای OpenAPI ساخته نشده است. در واقع، TypeSpec می‌تواند با استفاده از قابلیتی به نام emitters یک فایل مشخصات OpenAPI تولید کند، به این معنی که شما API را در خود زبان تعریف می‌کنید و سپس بر اساس ابزارهای داخلی، فایل مشخصات تولید می‌شود.
مزایای TypeSpec
TypeSpec مزایای خاصی دارد که باعث محبوبیت آن در جامعه‌ی توسعه‌دهندگان شده است.
در وهله‌ی نخست، این ابزار یک زبان تعریف است و به همین دلیل، دقت بالایی در مرحله‌ی ساخت الزام می‌کند. این دیدگاه ساختاری باعث می‌شود بتوانید خروجی‌های مختلفی از مشخصات خود تولید کنید. در حالی که می‌توانید به‌راحتی یک فایل OpenAPI تولید کنید، می‌توانید خروجی را به قالب‌هایی مانند JSON Schema، Protobufs و غیره نیز صادر کنید. حتی می‌توانید چند خروجی هم‌زمان بگیرید — مثلاً هم فایل OpenAPI و هم فایل JSON Schema — که این کار منجر به داشتن یک قرارداد واحد و کاهش خطاهای ناشی از ترجمه می‌شود.
این منبع واحد حقیقت (single source of truth) باعث می‌شود TypeSpec برای حاکمیت در مقیاس بزرگ بسیار مناسب باشد. در حالی که OpenAPI با APIهای بزرگ و پیچیده ممکن است مشکل‌ساز شود، TypeSpec تعریف‌ها را در ساختار کد الزام می‌کند، به این معنا که خود کد مستندات را تولید می‌کند. این امر باعث انسجام و ماژولار بودن و هم‌ترازی حاکمیت API با روش طراحی و متدولوژی تیم می‌شود.
در نهایت، قابلیت گسترش بالا از طریق decorators و emitters به شما امکان می‌دهد خروجی‌ها و عملکردها را برای موارد استفاده‌ی متنوع سفارشی کنید. این قابلیت می‌تواند به سادگی شخصی‌سازی خروجی یا به پیچیدگی استانداردسازی کتابخانه‌های اشتراکی برای توسعه‌ی گروهی باشد.
معایب TypeSpec
با وجود قابلیت‌های چشمگیر، TypeSpec نیز معایبی دارد که باید در نظر گرفته شوند. در وهله‌ی نخست، اکوسیستم TypeSpec بسیار کوچک‌تر از OpenAPI است. این ابزار جدیدتر است و دامنه‌ی یکپارچگی‌های رسمی آن محدودتر می‌باشد. برای مثال، emitters مربوط به gRPC هنوز در مرحله‌ی توسعه‌ی ابتدایی هستند و به طور گسترده مورد استفاده قرار نگرفته‌اند.
واقعیت دیگر این است که TypeSpec یک زبان خاص دامنه (DSL) است. نحوی تمیز دارد اما بسیار توسعه‌دهنده‌محور است. این می‌تواند در مقایسه با ابزار ساده‌ای مانند YAML دشوارتر باشد، و هرچند می‌تواند خروجی OpenAPI تولید کند، اما این خود مرحله‌ای اضافی در فرآیند است که ممکن است برای ذی‌نفعان غیر فنی قابل توجیه نباشد.
TypeSpec همچنین به‌شدت به طراحی مبتنی بر مدل (model-driven design) متکی است که ممکن است برای APIهای ساده یا پروژه‌هایی با پیچیدگی کم در schema بیش از حد سنگین باشد. در چنین مواردی، TypeSpec می‌تواند غیرضروری سنگین به نظر برسد، در حالی که OpenAPI — با وجود نیاز به نگارش دستی ساده‌تر و مستقیم‌تر است.
در نهایت باید اشاره کرد که TypeSpec ابزاری بسیار Microsoft-centric است. بیشتر مستندات مربوط به پیاده‌سازی در مقیاس بزرگ از سوی خود مایکروسافت و از طریق Azure ارائه می‌شود و بنابراین پشتیبانی و منابع جامعه‌ی ثالث در مقایسه با OpenAPI محدودتر است.
آیا TypeSpec جایگزین OpenAPI است؟
همه‌ی این موارد ما را به این پرسش می‌رساند: آیا TypeSpec جایگزینی برای OpenAPI است؟ پاسخ ساده این است: خیر، بلکه مکمل آن است. می‌توانید TypeSpec را به عنوان یک انتزاع سطح بالا در نظر بگیرید که OpenAPI را از دیدگاه توسعه‌دهنده بهبود می‌دهد.
ارزش اصلی TypeSpec در این است که به جای ساخت مشخصات پس از توسعه، خود فرآیند توسعه را بر پایه‌ی تعریف‌ها انجام می‌دهد. در این حالت، TypeSpec به ابزاری در زمان طراحی تبدیل می‌شود که به شما اجازه می‌دهد با یک DSL ساده سرویس خود را تعریف کنید و سپس یک فایل مشخصات OpenAPI یا سایر فایل‌ها را به عنوان خروجی تولید کنید.
پرسیدن اینکه آیا TypeSpec جایگزین OpenAPI است، مانند این است که بپرسیم آیا سیستم طراحی رایانه‌ای (CAD) جایگزین نقشه‌ها می‌شود. نقشه ممکن است خروجی CAD باشد، اما از CAD برای مدل‌سازی ساختار در هنگام طراحی استفاده می‌کنید. به همین ترتیب، OpenAPI می‌تواند خروجی TypeSpec باشد و چیزی نیست که TypeSpec بتواند کاملاً جایگزینش کند.
پس چه زمانی باید از هرکدام استفاده کرد؟
برای پاسخ به این سؤال، بهتر است آن را به عنوان مقایسه‌ی «TypeSpec در مقابل OpenAPI» نبینیم، بلکه آن را به عنوان انتخاب منبع حقیقت و تعریف در موقعیت‌های مختلف بررسی کنیم.
| مورد استفاده | TypeSpec | OpenAPI |
|---|---|---|
| استفاده مجدد از Schema بین سرویس‌ها | بله | خیر |
| خروجی در قالب‌های مختلف | بله | خیر |
| نوشتن سریع مشخصات به‌صورت دستی | خیر | بله |
| یکپارچگی با Microsoft یا Azure | بله | بله |
| یکپارچگی‌های پیچیده | خیر | بله |
| ویرایش مشخصات توسط ذی‌نفعان غیر فنی | خیر | بله |
TypeSpec و OpenAPI: جمع‌بندی نهایی
TypeSpec ویژگی‌های فوق‌العاده‌ای دارد، اما باید آن را مکمل OpenAPI دانست نه جایگزین آن. هر دو می‌توانند به‌خوبی در کنار یکدیگر استفاده شوند و انتخاب بین آن‌ها بستگی به نیازهای خاص هر پروژه دارد.
با استفاده از TypeSpec، می‌توانید از خروجی‌های متنوعی پشتیبانی کنید، اما اگر تنها به یک مشخصات OpenAPI نیاز دارید و لازم است افراد غیر فنی نیز در بررسی آن مشارکت کنند، OpenAPI همچنان گزینه‌ای ساده‌تر و کاربردی‌تر خواهد بود.
