چه مواردی نشان می‌دهند که امنیت API به‌درستی پیاده‌سازی نشده است؟

امنیت API، متأسفانه برای بسیاری از افراد موضوعی پیچیده است. در حالی که راه‌حل‌های احتمالی فراوان هستند، اما لغزش‌ها و خطاهای ممکن تقریباً بی‌نهایت‌اند، و چیزی که برای یک سازمان یک مشکل کوچک محسوب می‌شود می‌تواند برای سازمانی دیگر به‌طور بنیادی تغییر‌دهنده بازی باشد.

در ادامه، قرار است به نه الگوی ضدی رایج نگاه کنیم که نشان‌دهنده مشکلات امنیتی در یک سازمان یا محصول هستند.

۱. اتکا بیش از حد به کلیدهای API

کلیدهای API عناصر پایه‌ای برای احراز هویت هستند، اما تکیه صرف بر آن‌ها ذاتاً یک پیشنهاد پرخطر است.

نخست آنکه واقعیت این است که کلیدهای API از لحاظ امنیتی طراحی نشده‌اند هرگز قرار نبود به‌عنوان تنها شکل احراز هویت استفاده شوند، و به همین دلیل واقعاً برای این کار ساخته نشده‌اند. این کلیدها اغلب به‌راحتی دزدیده، افشا یا در برخی موارد (به‌خصوص اگر به‌صورت ترتیبی ساخته شوند) حدس زده می‌شوند. یک کلید API برای پیگیری استفاده مناسب است، اما برای امنیت بسیار ضعیف است.

همچنین واقعیت دیگری وجود دارد: کلیدها در حالت پیش‌فرض فاقد برخی قابلیت‌های حیاتی هستند. سازوکار چندانی برای مدیریت هویت به‌صورت درون‌ساخته وجود ندارد و آنچه هم هست، کنترل دسترسی چندان دقیقی ارائه نمی‌دهد.

در نهایت، تکیه‌ صرف بر کلیدهای API اشتباهی است که معمولاً از توسعه‌دهندگان تازه‌کار سر می‌زند، اما به شکل نگران‌کننده‌ای حتی در محصولات پیشرفته نیز دیده می‌شود.

بهترین شیوه‌ها

به جای تکیه سنگین بر کلیدهای API به‌عنوان تنها سازوکار، این کلیدها را با رویکردهای دیگری مانند OAuth 2.0 یا mTLS ترکیب کنید. سیاست‌های سخت‌گیرانه انقضا و چرخش کلید را اجرا کنید تا اگر کلیدی افشا شد، تنها برای مدت کوتاهی قابل استفاده باشد. روش‌های پیشرفته‌تر مانند فهرست سفید IP یا شناسایی اثر انگشت دستگاه نیز می‌توانند لایه امنیتی دیگری روی فرآیند کلید API اضافه کنند.

۲. نبود جریان‌های هوشمند مجوزدهی (Authorization Flows)

جریان‌های مجوزدهی بخش مهم دیگری از ایجاد یک سیستم امن هستند. APIها باید سازوکارهای مجوزدهی بسیار امنی داشته باشند. اگر تنها از بررسی کلیدهای ساده یا جریان‌های ضمنی استفاده می‌کنید، بخش بزرگی از بررسی‌ها و خدمات امنیتی بالقوه را نادیده گرفته‌اید و محصول شما بسیار کمتر ایمن خواهد بود.

نبود کنترل دسترسی مبتنی بر نقش (RBAC) و کنترل دسترسی مبتنی بر ویژگی (ABAC) نشانه رایج این مشکل است، اما این موضوع می‌تواند شامل نقاط پایانی بیش از حد مجاز نیز باشد که تنها براساس شرایط دودویی «بله یا خیر» کار می‌کنند یا اعتبارسنجی کلید تنها از یک سرور انجام می‌شود.

بهترین شیوه‌ها

نخست، توسعه‌دهندگان باید اصل حداقل دسترسی را اتخاذ کنند — دسترسی تنها زمانی باید داده شود که ضروری است، و فقط به اندازه‌ای که آن وظیفه را ممکن کند. با انجام این کار، توسعه‌دهندگان به‌طور طبیعی نیازمند کنترل دسترسی دقیق و جزئی خواهند شد. راه‌حل‌هایی مانند OAuth 2.0، OpenID Connect و سیستم‌های مشابه به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد جریان‌های مجوزدهی پویا ایجاد کنند و از مشکلات این نوع خطاهای امنیتی دوری کنند.

۳. رمزنگاری نامناسب: در حالت سکون یا هنگام انتقال!

داده‌ها شریان حیاتی یک API هستند، و بنابراین ایمن‌سازی آن‌ها باید یک مفهوم بنیادی در هر وضعیت امنیتی باشد. متأسفانه بسیار رایج است که توسعه‌دهندگان رمزنگاری را به‌صورت ناکافی به کار بگیرند.

این مشکل می‌تواند به چند شکل رخ دهد. نخست، نبود رمزنگاری هنگام سکون، هنگام انتقال، یا هر دو. این مورد واضح است و به همین دلیل در محصولات خوب API کمتر دیده می‌شود. آنچه رایج‌تر است، رمزنگاری ناکافی به دلیل استفاده از الگوریتم‌های ضعیف یا منسوخ‌شده است. رمزنگاری یک فرآیند «یک‌بار انجام بده و تمام شد» نیست — چیزی که سال گذشته قوی بود، احتمالاً امسال ضعیف محسوب می‌شود.

همچنین مسئله نگران‌کننده دیگری وجود دارد: یک سیستم غیرایمن می‌تواند یک سیستم ایمن را تضعیف کند. برای مثال، داشتن رمزنگاری قوی در حالت سکون و هنگام انتقال که از فرآیند نمک‌گذاری استفاده می‌کند ولی روش نمک‌گذاری ناامن است، نه‌تنها نمک بلکه کل رمزنگاری را تضعیف می‌کند. قبرستان APIهای ازکارافتاده پر است از سرویس‌هایی که داده‌ها را با استاندارد رمزنگاری منسوخ ذخیره کرده‌اند و به دلیل نمک‌گذاری ضعیف، رمزنگاری عملاً بی‌اثر شده است.

بهترین شیوه‌ها

توسعه‌دهندگان باید نخست مطمئن شوند حداقل‌های لازم برای ایمن‌سازی سیستم‌ها رعایت شده است. رویکردهای پایه مانند enforced HTTPS با TLS 1.2+ امنیت انتقال را تضمین می‌کند. استفاده از رمزنگاری سطح بالا مانند AES-256 هنگام سکون نیز بخش دیگر امنیت فعال را پوشش می‌دهد.

به‌طور کلی، توسعه‌دهندگان باید فکر کنند چه داده‌هایی جمع می‌کنند، چرا و کدام‌یک را نگه می‌دارند. داشتن داده‌های کمتر برای ایمن‌سازی یعنی دردسر رمزنگاری کمتر. استفاده از راه‌حل‌های امن‌تر مدیریت کلید رمزنگاری همراه با فرهنگ امنیتی بهتر نیز کمک می‌کند کمتر مجبور شوید به این موضوع برگردید.

با این حال، رمزنگاری یک نبرد دائمی بین امنیت سیستم و مهاجمینی است که می‌خواهند آن را تضعیف کنند، بنابراین توسعه‌دهندگان باید سیستم‌های خود را به‌صورت منظم و کامل ممیزی کنند تا از تطابق با استانداردها مطمئن شوند.

۴. استفاده از وابستگی‌های قدیمی یا آسیب‌پذیر شخص ثالث

در بسیاری از موارد، استفاده از یک کتابخانه یا فریم‌ورک شخص ثالث می‌تواند توسعه را نسبت به منابع داخلی به‌طور چشمگیری سرعت ببخشد. در حالی که این موضوع سیستم‌های شخص ثالث را بسیار جذاب می‌کند، متأسفانه مقدار زیادی ریسک نیز از طریق آسیب‌پذیری‌های احتمالی وارد می‌کند.

مهم است که بسته‌های شخص ثالث را ممیزی و به‌روزرسانی کنید. آسیب‌پذیری‌ها در بسیاری از کتابخانه‌های شخص ثالث برای استفاده‌کنندگان در فضای API دردسر ایجاد کرده‌اند، از Log4j گرفته تا OpenSSL. پیام اصلی از این تجربیات این است که شما نمی‌توانید به یک پیاده‌سازی اعتماد کنید بدون اینکه آن را به‌طور کامل بررسی، بازبینی و ممیزی کنید.

بهترین شیوه‌ها

توسعه‌دهندگان باید به‌صورت منظم سیستم‌ها و وابستگی‌های خود را برای یافتن آسیب‌پذیری‌ها ممیزی کنند. در هر جایی که ممکن است، نسخه‌های به‌روز هر وابستگی باید بررسی و استفاده شود، و عملکردها به‌طور مداوم با انتشار نسخه‌های جدید مرور و به‌روزرسانی شوند. کتابخانه‌ها و وابستگی‌های استفاده‌نشده باید هرچه سریع‌تر حذف شوند، زیرا این‌ها ریسک ایجاد می‌کنند بدون اینکه فایده‌ای داشته باشند.

۵. نبود استاندارد مشخص برای احراز هویت یا مجوزدهی

داشتن یک رویکرد توافق‌شده برای احراز هویت و مجوزدهی برای یک تیم توسعه بسیار مهم است این کار اغلب یک خط پررنگ بین یک وضعیت امنیتی قابل قبول و یک وضعیت به‌طور بنیادی ضعیف ایجاد می‌کند.
اما مهم‌تر از همه، پایبندی به آن رویکرد است.

ناهماهنگی در استانداردهای احراز هویت یا مجوزدهی بین تیم‌های مختلف که روی یک سرویس کار می‌کنند می‌تواند به مشکلات امنیتی مهمی منجر شود.
علاوه بر پیامد مستقیم — اینکه هر عنصر ممکن است کمتر از عنصر دیگر ایمن باشد — واقعیت این است که تعامل بین این سیستم‌ها رسمی‌سازی نشده است. این موضوع می‌تواند راه‌حل‌های آزمایشی، روش‌های ناهماهنگ و سیستم‌های ناامن ایجاد کند.

بهترین شیوه‌ها

توسعه‌دهندگان باید رویکردهای استانداردی برای احراز هویت و مجوزدهی اتخاذ کرده و این استانداردها را به‌صورت یکپارچه اعمال کنند. در یک تیم توسعه، یک «قرارداد امنیتی» باید حداقل انتظارات و معیار مشترک سیستم را مشخص کند.

پذیرش یک رویکرد امنیتی استاندارد به توسعه امن‌تر منجر می‌شود و همچنین تضمین می‌کند هر بخش در یک چارچوب و ساختار امنیتی تعریف‌شده و شناخته‌شده به‌خوبی با بخش‌های دیگر کار کند.

۶. نبود محدودسازی نرخ درخواست‌ها و Throttling

امنیت API فقط درباره ایمن نگه داشتن داده‌ها نیست. همچنین درباره سالم نگه‌داشتن سیستم‌هایی است که از آن داده‌ها استفاده می‌کنند. محدودسازی نرخ (Rate Limiting) و کنترل جریان (Throttling) برای این استراتژی مهم‌اند، زیرا به شما اجازه می‌دهند سوءاستفاده و overload شدن API را با فیلتر کردن ترافیک و محدود کردن اندازه و تعداد درخواست‌ها جلوگیری کنید.

نداشتن rate limiting و throttling سرویس شما را در برابر حملات شدید و در عین حال کاملاً قابل اجتناب آسیب‌پذیر می‌کند.

از حملات Denial-of-Service گرفته تا Credential Stuffing و حملات brute-force، این حملات از سیستم‌های بیش از حد آزاد برای اشباع و از کار انداختن استفاده می‌کنند. ساده‌ترین پاسخ این است که این سیستم‌ها را محدود کنید و دامنه آسیب احتمالی را کاهش دهید.

بهترین شیوه‌ها

پیاده‌سازی rate limiting و throttling پایه باید نخستین گام در هر توسعه جدی باشد. برای یک سطح بالاتر امنیت، ارائه‌دهندگان می‌توانند استراتژی‌های پیشرفته‌تر اتخاذ کنند:

• سهمیه‌بندی درخواست‌ها

• محدودیت‌های مبتنی بر IP

• Backoff نمایی

این موارد به شما امکان می‌دهد بسته به شرایط مختلف امنیت را افزایش دهید. پیکربندی هشدارهایی برای افزایش غیرعادی ترافیک نیز به واکنش سریع کمک می‌کند تا تیم‌های پاسخ بتوانند هنگام نیاز، حملات را کاهش دهند.

۷. فیلترسازی ناکافی داده‌ها

APIها داده بازمی‌گردانند این هدف اصلی آن‌هاست. بازگرداندن مقدار کم داده مشکل‌ساز است، اما مشکل بزرگ‌تر زمانی رخ می‌دهد که API داده بیش از حد بازمی‌گرداند. API باید فقط آنچه «ضروری» است را برای انجام یک وظیفه برگرداند، اما بسیار دیده می‌شود که API همه داده‌ها را در هر قالب ممکن برمی‌گرداند.

این موضوع از چند جهت خطرناک است:

• فیلتر داده ضعیف می‌تواند اطلاعات حساس کاربران را در خروجی API افشا کند.

• فیلتر خروجی نامناسب ممکن است ساختارهای دیتابیس، طرح‌های امنیتی، لاگ‌های داخلی و بیشتر را آشکار کند.

و حتی فراتر از این نگرانی‌ها، این موضوع یک مسئله بنیادی را نشان می‌دهد:

تیمی که فیلترسازی داده را درست انجام نمی‌دهد، احتمالاً در تمام سیستم خود در وضعیت ناامن قرار دارد.

بهترین شیوه‌ها

• API باید فقط «حداقل ضروری» را برگرداند.

• استفاده از اعتبارسنجی schema برای محدود کردن فیلدهای خروجی مفید است.

• داده‌های حساس باید ماسک شوند.

فناوری‌هایی مانند GraphQL می‌توانند مقدار زیادی داده را با یک درخواست بازگردانند، اما ارائه‌دهندگان باید مطمئن شوند تنها داده‌های ضروری ارائه شود، حتی اگر دسترسی گسترده باشد.

مانند بیشتر موارد این فهرست، ممیزی امنیتی منظم ضروری است تا مطمئن شوید API دقیقا چیزی را برمی‌گرداند که انتظار دارید — و فقط همان را.

۸. لاگ‌برداری و پایش ضعیف

در حالی که لاگ‌برداری و پایش به‌اندازه رمزنگاری یک اقدام امنیتی مستقیم نیستند، اما برای ایجاد و حفظ یک محیط امن بسیار حیاتی هستند. لاگ‌برداری و مانیتورینگ به شما کمک می‌کنند رخدادهای امنیتی را در لحظه شناسایی کنید و داده‌های عملیاتی لازم را برای کاهش ریسک و کاهش سطح آسیب فراهم می‌کنند.

وقتی شرکت‌ها لاگ‌برداری و پایش را به‌طور مناسب پیاده‌سازی نمی‌کنند، چندین مشکل رخ می‌دهد:

• هیچ مسیر ممیزی واقعی برای درخواست‌های API وجود ندارد

• شناسایی مشکلات بلندمدت تقریباً غیرممکن می‌شود

• بدون لاگ‌های سطح بالا و ردیابی خطا، احتمال بروز شکاف وسیع امنیتی بسیار زیاد می‌شود

بهترین شیوه‌ها

توسعه‌دهندگان باید تا جای ممکن لاگ تولید کنند البته با اطمینان از اینکه لاگ‌ها خود به‌طور امن ذخیره می‌شوند.
مواردی که باید ثبت شوند شامل:

• موفقیت و شکست‌های احراز هویت

• درخواست‌های بیش از حد

• الگوهای غیرعادی در ترافیک

این داده‌ها دیدی سطح بالا از فعالیت سیستم به شما می‌دهد. بدون آن، امکان ردیابی مشکلات در مقیاس بزرگ وجود ندارد.

سیستم‌های پیشرفته‌تر می‌توانند با استفاده از الگوریتم‌های تحلیل رفتاری، Heuristics و ابزارهای Observability امنیت را در زمان واقعی تقویت کنند.

۹. پیکربندی نادرست CORS

پیکربندی اشتباه CORS یک خطای بنیادی و متأسفانه بسیار رایج است. CORS تعیین می‌کند که کدام دامنه‌ها اجازه دسترسی به API شما را دارند. یک CORS نادرست می‌تواند در ساده‌ترین حالت شامل اجازه دادن به “*” باشد، یعنی اجازه دسترسی از تمام Originها، که به شدت خطرناک است.

اما اشتباهات پیچیده‌تری نیز وجود دارند، از جمله:

• محدود نکردن روش‌ها و هدرهای مجاز

• اجازه درخواست‌های همراه با Credential از Originهای نامعتبر

این خطاها می‌توانند حتی امن‌ترین پیاده‌سازی‌های API را کاملاً بی‌اثر کنند.

بهترین شیوه‌ها

• دامنه‌ها باید فقط به Originهای مورد اعتماد محدود شوند.

• حتی در این وضعیت نیز معماری Zero Trust قابل‌اعتمادتر است.

• استفاده از لیست سفید دقیق برای روش‌ها و هدرها ضروری است.

• پایش تمام خطاهای CORS نیز یک نیاز مهم محسوب می‌شود.

کاهش Anti-Patternهای امنیت API

هرچند این مشکلات ممکن است ساده یا ابتدایی به‌نظر برسند، اما متأسفانه بسیار رایج‌اند. وجود یک مشکل معمولاً نشانه وجود مشکلات عمیق‌تر در امنیت است.

توسعه‌دهندگان باید وضعیت امنیتی خود را به‌صورت کل‌نگرانه و مداوم بررسی کنند. امنیت API یک کار یک‌بار انجام نیست — بلکه نیازمند آگاهی مداوم، ممیزی مکرر، و واکنش سریع است.